در ميان همه حواشي سفر علي اکبر ولايتي، مشاور مقام معظم رهبري در امور بين الملل، به روسيه و ديدار دوساعته اش با ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه، خبر سرمايه گذار
قرار است نفت را به روسیه بفروشیم و کالا بگیریم؟ یا قرار است نفت مان بدهیم روسها جهت مان بفروشند؟
عبارات مهم : ايران
در ميان همه حواشي سفر علي اکبر ولايتي، مشاور مقام معظم رهبري در امور بين الملل، به روسيه و ديدار دوساعته اش با ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه، خبر سرمايه گذاري 50ميليارد دلاري روسيه در ايران بيش از همه خبرساز شد. خبري که در ابتدا موجي از شگفتي را در ميان مخاطبان ايجاد کرد و سپس با تصویر العمل سخنگوي رياست جمهوري روسيه و وزير انرژي اين کشور بيشتر حالت معما به خود گرفت.
قرار است نفت را به روسیه بفروشیم و کالا بگیریم؟ یا قرار است نفت مان بدهیم روسها جهت مان بفروشند؟
نفت در برابر کالا
علي اکبر ولايتي، بعد از ديدار با رئيس جمهور روسيه از سرمايه گذاري 50ميليارد دلاري روس ها در ايران خبر داد. خبري که در مقايسه با سرمايه گذاري هاي خارجي صورت گرفته در ايران در سال هاي اخير، انجامش بعيد به نظر مي رسيد ولی اعلامش به وسیله ولايتي با موجي از پايکوبي در رسانه هاي يک جريان خاص همراه شد و کار تا آنجا پيش رفت که خبرگزاري دانشجو، تمامي قواعد خبرنويسي را به کنار نهاد و تيتر زد: «سرمايه گذاري 50ميليارد دلاري روسيه در ايران؛ اين است معناي سرمايه گذاري خارجي»! تيتري که ساعتي بعد به «سرمايه گذاري 50ميليارددلاري روسيه در ايران؛ دورزدن تحريم هاي آمريکايي» تغيير کرد.
ساعتي بعد ولی ديميتري پسکوف، سخنگوي رياست جمهوري روسيه در پاسخ به سؤالات خبرنگاران در اين باره گفت: «نمي تواند چنين چيزي را تأييد کند». هم وقت به گزارش ايتارتاس، وزير انرژي روسيه نيز از علاقه مندي روسيه براي اجراي «برنامه نفت در برابر کالا» با ايران خبر داد و گفت: ما علاقه مند هستيم ايران از وقت خريد کالا، کار و خدمات روسيه برخوردار شود تا تبادل تجاري و روابط بين دو کشور گسترش يابد. الکساندر نواک، اين را هم گفت که مسکو سرگرم کار با پایتخت کشور عزیزمان ایران براي تمديد پنج ساله قرارداد نفت در برابر کالا با ايران هست. قراردادي که پيش از اين ارائه کالاي روسي در برابر 100 هزار بشکه نفت ايران در روز بود و حالا ممکن است وسعت بيشتري نيز پيدا کند.
در ميان همه حواشي سفر علي اکبر ولايتي، مشاور مقام معظم رهبري در امور بين الملل، به روسيه و ديدار دوساعته اش با ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه، خبر سرمايه گذار
به اين ترتيب به نظر مي رسد يا آنچه ولايتي از ميان سخنان پوتين متوجه شده است بود، نه سرمايه گذاري 50ميليارددلاري روسيه در ايران، بلکه رسيدن به قراردادي براي مبادله نفت و کالا با همين رقم بوده يا روسيه به کلي قصد دارد در سرمايه گذاري هاي خارجي اش تجديدنظر کند و با تمرکز حجم زيادي از سرمايه هاي خارجي خود در کشور رقيب خود در بازار نفت و گاز، به توسعه بخش انرژي ايران کمک کند. با توجه به رفتارهاي سياسي و تصميمات اقتصادي روسيه در گذشته به نظر مي رسد احتمال مورد اول قوي تر باشد. خصوصا آنکه آندري لوگانسکي، نماينده تجاري روسيه در ايران، يک سال ونيم قبل، در گفت وگو با اسپوتنيک، گفته بود مجموع حجم کالاهايي که مسکو تحت عنوان توافق نفت در برابر کالا مي تواند به پایتخت کشور عزیزمان ایران تحويل دهد ممکن است به 45 ميليارد دلار در سال بالغ شود. به گفته لوگانسکي اين کالاها مشمول بر لوازم راه آهن، خودروهاي سنگين مشمول بر اتوبوس و تجهيزات هواپيمايي هست. جالب آنکه ولايتي در ميان سخنان خود به تأكيد «آقاي پوتين» بر تکميل کريدور شمال به جنوب نيز اشاره کرد.
تجربه هاي ما از نفت در برابر کالا
اگرچه در تصویر العمل هاي اوليه از طرف صاحب نظران، از اصطلاح «نفت در برابر غذا» براي توصيف توافق ايران و روسيه استفاده شد ولی تفاوت هاي عمده اي بين «نفت در برابر کالا» و «نفت در برابر غذا» وجود دارد. برنامه نفت در برابر غذا برنامه اي بود که با تصويب شوراي امنيت شرکت ملل متحد در سال 1374 با محوريت عراق در دنیا آشنا شد. در اين برنامه براي جلوگيري از ايجاد بحران هاي غذايي و دارويي در عراق بر اثر تحريم هاي بين المللي اجازه داده شد تا در قبال نفت عراق، نيازهاي اوليه انساني در اختيار دولت صدام قرار گيرد. برنامه اي که بعدها با افشاي فساد گسترده دولتمردان عراقي و شرکت هاي نفتي در جريان اجراي آن ناکارآمدي خود را نشان داد. در برابر طرح نفت در برابر کالا، همان تجربه اي است که ايران در دوره قبلي تحريم ها نيز داشت و در قبال کشورهايي مانند هند، چين، پاکستان، روسيه و کره شمالي به اجراي آن پرداخته بود. حتي اروگوئه و نيکاراگوئه نيز در سال هاي 90 و 91 پيشنهاد مبادله نفت در برابر برنج و پشم و چوب را به ايران داده بودند.
قرار است نفت را به روسیه بفروشیم و کالا بگیریم؟ یا قرار است نفت مان بدهیم روسها جهت مان بفروشند؟
مسعود کرباسيان، وزير فعلي اقتصاد، در سال91 و زماني که مشاور اتاق بازرگاني ايران بود، در يک يادداشت به دفاع از طرح تهاتر نفت با کالا پرداخته و نوشته بود: «يکي از ابعاد مثبت تهاتر در شرايط فعلي امنيت خاطر است که باعث مي شود بدانيم اگر نفت ما را خريدند پول آن به کشور باز مي گردد و ديگر دلواپس باقي مانده حساب و انتقال پول نيستيم. توصیه مهم ديگر در رابطه با تهاتر اين است که تجارت خارجي ما دوباره شکل متنوعي به خود مي گيرد. همچنين بايد به معايب تهاتر هم اشاره کرد چراکه محدوديت منابع ارزي و عدم گسترش تجارت خارجي از نمونه هاي آن است که در شرايط کنوني اهميت زيادي ندارد». کرباسيان در همان يادداشت به سوابق تهاتر نفت در برابر کالا در پيش از انقلاب با اتحاد جماهير شوروي و بعد از انقلاب با ترکيه اشاره کرده بود.
بااين حال برنامه تبادل نفت در برابر کالا اگرچه مي تواند به تهيه برخي نيازهاي کشور تحت تحريم کمک کند، ولی تجربه پيشين در اين زمينه نشان داد که چگونه در نهايت کشورهاي طرف مبادله همه تلاش خود را بر سوءاستفاده بيشتر از وضعيت ايران کردند و هجوم کالاهاي درجه چندم به ايران نه تنها کمکي به اقتصاد کشور نکرد و اعتبار اي براي ارزش پول ملي ايران نشد، بلکه در عمل بسياري از کارگاه هاي توليدي و صنعتي کشور را نيز به نابودي کشاند. به همين دليل است که لزوم دقت مضاعف در اجراي برنامه نفت در برابر کالا در صورت اجبار به گزینش چنين گزينه اي، بيشتر از هميشه احساس مي شود.
در ميان همه حواشي سفر علي اکبر ولايتي، مشاور مقام معظم رهبري در امور بين الملل، به روسيه و ديدار دوساعته اش با ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه، خبر سرمايه گذار
تا جزئيات بيشتري منتشر نشود نمي توان قضاوت کرد
نرسي قربان، تحليلگر و كارشناس بازار انرژي، درهمين باره به «شرق» مي گويد: آنچه تا به حال گفته شده است کمکي به ما نمي کند تا بتوانيم تحليل درستي راجع به اين توافق داشته باشيم. تا هنگامي که جزئيات بيشتري دراين باره منتشر نشود نمي توان قضاوت کرد که آيا اين توافق به نفع ايران خواهد بود يا نه، چون سؤالات بي جواب زيادي دراين باره وجود دارد. تهاتر نفت در برابر کالا به طور کلي چيز بدي نيست و مي تواند براي يک سري از کالاهاي موردنياز کشور با هر کشوري که مايل به اين توافق باشد، خواه روسيه، خواه هند يا چين انجام شود، ولی اينکه دايره اين کالاها چه باشد، اينکه حجم توافق چقدر باشد، چه کسي آنها را گزینش کند و موارد متعدد ديگر است که مي تواند خوب يا بدبودن يک توافق را مشخص کند. راجع به تهاتر نفت در برابر کالا با روسيه هم به دليل اينکه جزئيات بيشتري منتشر نشده نمي توانيم بگوييم اين توافق چگونه هست. آيا اصلا امکان عملياتي کردن آن وجود خواهد داشت؟ فرض کنيم راجع به يک توافق بزرگ تهاتر نفت و کالا با روسيه صحبت مي کنيم. چگونه قرار است اين نفت ها به روسيه انتقال یافته شود؟ آيا اصلا قرار است نفت به روسيه انتقال یافته شود يا مانند آنچه روس ها پيش از اين دوست داشتند، قرار است بازاريابي آن به روس ها سپرده شود. اگر اين حالت دوم صحيح هست، آيا به اين فکر کرده ايم که بازاري که به روسيه مي سپاريم بعدا امکان بازگشتش وجود خواهد داشت يا نه؟ نرسي قربان تأكيد مي کند: همه اينها که گفتم سؤالاتي هستند که بر پايه فرضياتي شکل گرفته اند و بدون ارائه اطلاعات بيشتر به وسیله روسيه يا وزارت نفت ما، نمي توان صحت وسقم اين فرضيات و متعاقب آن، بجابودن يا نبودن اين سؤالات را سنجيد.
واژه های کلیدی: ايران | توافق | روسيه | برنامه | برنامه | سرمايه گذاري | اخبار اقتصادی و بازرگانی
دانلود فایل ها
توجه: ممکن است تمام لینک های دانلود به دستور مقام قضایی حذف شده باشد...
